20 september 2018 Slimste Huis helpt

‘De trein moest gaan rijden, terwijl de rails nog niet waren gelegd.’ Corien van Berlo windt er geen doekjes om. Van ouderen wordt gevraagd zo lang mogelijk zelfstandig te blijven, maar onze samenleving is daar nog helemaal niet klaar voor. Corien heeft alle recht van spreken. Zij houdt zich al decennia met die ‘zelfstandigheid’ bezig en probeert met het Slimste Huis in Alkmaar praktisch te helpen.

Het Slimste Huis is weliswaar gevestigd in winkelcentrum Noorder Arcade, te koop is er niets. In dit ‘showhuis’ boven het ANWB-filiaal, kan iedereen in ieder geval het komende jaar nog terecht voor advies hoe met het klimmen van de jaren zelfredzaam te blijven. Ook al is het huis een initiatief van Alkmaar, gastheren Bert van Leijden en John Klumper verzorgen met plezier rondleidingen voor inwoners van Bergen.

Corien van Berlo is coördinator. Zij voorzag al heel wat jaren geleden het einde van de traditionele verzorgingsstaat, waarin ouderen hun plekje in het ‘bejaardentehuis’ kregen. Met haar echtgenoot richtte zij het kenniscentrum Smart Homes op. En nu, in het Slimste Huis, kunnen zij en haar vrijwilligers veel praktische voorbeelden laten zien hoe moderne techniek helpt om zelfstandig te blijven. ‘Want, laten we eerlijk zijn, we móeten niet alleen langer zelfredzaam zijn, dat wíllen we ook allemaal zelf.’

Het Slimste Huis geeft een indruk wat er inmiddels in de woonomgeving mogelijk is. ’Ons gaat het om de functies, dus om bijvoorbeeld de camera bij de voordeur en wat die bijdraagt aan veiligheid. In ons Huis zie je één gedegen uitwerking, maar er zijn allerlei merken die hetzelfde bieden, simpeler of geavanceerder. De mensen zijn prima in staat om dat zelf uit te zoeken.’

Corien van Berlo benadrukt graag dat haar bezoekers voor vol worden aangezien. Hetgeen overigens ook betekent dat zij en haar collega’s de discussie niet schuwen over ogenschijnlijk voor de hand liggende oplossingen. Voorbeelden? Verwacht in het Slimste Huis geen sta-op stoel, die je met een druk op de knop overeind helpt. Corien beslist: ‘Het is honderd keer beter als je jezelf uit de stoel moet duwen. Kunnen we laten zien.’ Of wat te denken van de overbekende traplift. Die ontbreekt in het Slimste Huis niet alleen omdat dit modelhuis gelijkvloers is. ‘Hoe langer je zelf probeert de trap op te gaan, hoe beter het voor je is, anders worden de spieren lui’, vertelt Corien. Het Slimste Huis laat als alternatief de ‘Easy stepper’ zien, in de praktijk een houten blok dat de hoogte van een traptrede halveert. ‘De inspanning is minder, maar je doet het nog wel zelf.’

Ook Corien beseft terdege dat voor sommige ouderen een traplift het laatste redmiddel is. ‘Maar een traplift is vaak maar een deeloplossing. Veel mensen denken dat vervolgens in de slaapkamer of de badkamer geen enkele aanpassing nodig is, helaas, zo is het natuurlijk niet. Hoe zit het met gladde tegels op de vloer, een hoge instap in de douche…’ Tot op de dag van vandaag gaat het in de nieuwbouw al mis, meent Corien van Berlo. ‘Als ik naar de woningbouw kijk, denk ik, is dat alles wat ik in een huis krijg? We weten dat Nederland vergrijst, maar standaard levensloopbestendig bouwen, ho maar.’

Het Slimste Huis wil met moderne techniek en handige oplossingen wat van die gaten dichten. Daarbij draait het in veelal om veiligheid, erkent Corien. ‘Als mensen zich niet veilig voelen gaat het mis.’ Daarom die camera bij de deur, mogelijkheden om de gordijnen op afstand te sluiten, of de verlichting op wisselende tijden aan te laten gaan en nog veel meer.

Maar met veiligheid wordt natuurlijk ook het beperken van ‘valgevaar’ bedoeld, voor ouderen vaak van levensbelang. Valt de bewoner toch, dan worden ineens de mogelijkheden belangrijk om alarm te slaan. Veiligheid is ook het sleutelwoord in de keuken. Hier geen kastjes, maar laden, geen gasfornuis, maar een inductiekookplaat. Zeker ouderen die al hun leven lang op gas koken, hikken tegen die moderne techniek aan. ‘Juist daarom adviseren wij de omslag op tijd te maken, als je echt nog in staat bent het te leren. Weet je het eenmaal, dan draagt dat bij aan zelfredzaamheid tot op hoge leeftijd.’

Voor de jaren waarin de vergeetachtigheid kan toeslaan, blijkt het Slimste Huis ook nog aardig wat hulpmiddelen te hebben. Zo staat op het aanrecht de Obli, een apparaat dat eraan herinnert voldoende water te drinken. Corien: ‘Als ouderen te weinig drinken is de ellende vaak niet te overzien. We kennen allemaal de verhalen over verwarde ouderen, van wie werd gedacht dat ze leden aan dementie, terwijl ze feitelijk onvoldoende water dronken.’

Klinken de voorbeelden te nuchter, missen we de ware ‘robotisering’? Corien heeft ook de kleine Wouter in huis. Zo op het oog is de robot niet meer dan een speeltje. Zijn rol heeft ook Corien van Berlo verrast. ‘Mensen accepteren van Wouter veel meer. Om maar wat te noemen, hij zegt ‘Hallo’ en gaat dansen. Wat gebeurt er dan? Mensen gaan ook dansen! Terwijl ze daar misschien helemaal niets voor voelen als een ‘zorgverlener’ het voorstelt. Weet je wat het is? Robots hebben geen mening, ze zijn nooit chagrijnig en ze zijn héél geduldig. Dat vinden mensen fijn.’

Peter Hovestad